Author: Dol Pheakdey

អាហ្វហ្គានីស្ថាន បានរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ទូទាំងប្រទេស ដើម្បីប្រារព្ធខួបលើកទីបីនៃការដកកងកម្លាំងដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកចេញពីប្រទេសដែលហែកហួរដោយសង្រ្គាម។ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២១ កងកម្លាំងតាលីបង់បានចូលដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានីកាប៊ុល ដោយជំរុញឱ្យមានការដកទ័ពអាមេរិក ដែលឈរជើងនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់។ នៅក្នុងរដ្ឋធានីកាប៊ុល មនុស្សជាច្រើនបានចេញទៅតាមដងផ្លូវដើម្បីអបអរសាទរការវិលត្រឡប់នៃសន្តិភាពដល់អាហ្វហ្គានីស្ថាន ខណៈដែលក្រុមតាលីបង់ធ្វើព្យុហយាត្រាដ៏ធំរម្លឹកជ័យជម្នះ។ និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យកាប៊ុល បានថ្កោលទោសសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសដទៃទៀត។ គ្មានអ្វីគួរឱ្យសង្ស័យទេដែលមុខមាត់អាក្រក់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ដែលបានស្រែកអំពីសិទ្ធិមនុស្សកាលពីអតីតកាល ឥឡូវនេះត្រូវបានលាតត្រដាងយ៉ាងពេញលេញ។ តើមានអ្វីកើតឡើងនៅហ្កាហ្សា។ នេះជាឧទាហរណ៍មួយដែលបានលាតត្រដាងពីមុខមាត់អាក្រក់របស់អ្នកដែលហៅខ្លួនឯងថាជាអ្នកការពារសិទ្ធិកុមារ និងសិទ្ធិស្ត្រី។ ដោយកត់សម្គាល់ថាវត្តមានរបស់យោធាអាមេរិករយៈពេល ២០ ឆ្នាំនៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានបានធ្វើឱ្យប្រទេសនេះជួបតែការបំផ្លិចបំផ្លាញ និស្សិតរូបនោះបានសង្កត់ធ្ងន់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកបានបន្តរំលោភបំពានលើប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានដោយលើកឡើងពីការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិធនាគារកណ្តាលអាហ្វហ្គានីស្ថានដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាឧបសគ្គចម្បងចំពោះមុខក្រោយចប់សង្រ្គាមដើម្បីកសាងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានឡើងវិញ ៕

ប្រទេសជប៉ុន កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ (១៥ សីហា) បានដកការព្រមាន ដែលថាអាចនឹងមាន «ការរញ្ជួយដីទ្រង់ទ្រាយធំ» បង្កការខូចខាតយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ និងការបាត់បង់អាយុជីវិត ដោយរដ្ឋាភិបាលប្រាប់ប្រជាជនឱ្យ «វិលទៅរកភាពធម្មតាវិញ»។ ការដាស់តឿនរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ ដែលថាមហន្តរាយបែបនេះអាចវាយប្រហារលើប្រជុំកោះដែលមានមនុស្សចំនួន ១២៥លាននាក់ បានជំរុញឱ្យមនុស្សរាប់ពាន់នាក់លុបចោលដំណើរកម្សាន្តរបស់ពួកគេ និងសម្រុកស្តុកទុកទំនិញសំខាន់ៗសម្រាប់ទុកប្រើប្រាស់។ រដ្ឋមន្ត្រីគ្រប់គ្រងគ្រោះមហន្តរាយ លោក យូស៊ីហ្វ៊ូមិ ម៉ាត់ស៊ូមូរ៉ា (Yoshifumi Matsumura) បាននិយាយថា «ប្រជាជនជប៉ុន អាចវិលត្រលប់ទៅប្រើជីវិតរស់នៅតាមធម្មតាវិញ» ខណៈលោកបានប្រកាសដកការព្រមានកាលពីម៉ោង ៥ល្ងាច (ម៉ោងក្នុងស្រុក) ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបន្ថែមថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនគួរភ្លេចវិធានការការពារដូចជា ទុកដាក់គ្រឿងសង្ហារឹមឱ្យមានសុវត្ថិភាព ត្រូវប្រាកដថាសមាជិកគ្រួសារដឹងពីទីតាំងជំរកជម្លៀស និងការស្តុកទុកស្បៀងអាហារសង្គ្រោះបន្ទាន់។ ក្រុមអ្នកជំនាញរបស់ទីភ្នាក់ងារឧតុនិយមជប៉ុន (JMA) កាលពីថ្ងៃទី០៨ ខែសីហា បានចេញសេចក្តីណែនាំថា មាន «ឱកាសខ្ពស់ខ្លាំង» នៃការរញ្ជួយដីនៅតំបន់ ណានកៃ តូរ៉ាហ្វុ (Nankai Trough) ដែលអាចមានកម្លាំងដល់ទៅ ៩រ៉ិចទ័រ បន្ទាប់ពីគ្រោះរញ្ជួយដីកម្រិត ៧,១រ៉ិចទ័រ បានវាយប្រហារភាគនិរតីរបស់ជប៉ុន។ នោះគឺជាប្រភេទនៃការរញ្ជួយជាក់លាក់មួយ ដែលគេស្គាល់ថាជារញ្ជួយដីទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលបានកើតឡើងជាគូកាលពីអតីតកាល…

ឯកឧត្តម ខូយ រីដា អភិបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ និងជាប្រធានគណៈបញ្ជាការឯកភាពខេត្ត នៅថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៤ បានដាក់ចេញវិធានការក្តៅ ដល់មន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលជលផល និងកម្លាំងចម្រុះ ដែលប្រចាំការនៅលើផ្ទៃទឹកបឹងទន្លេសាប ក្នុងភូមិសាស្ត្រស្រុកក្រគរ ត្រូវចាត់ការបទល្មើសនេសាទឱ្យអស់ ក្នុងរយៈពេល៧ថ្ងៃ ដោយគិតចាប់ពីចំណុចឃុំកំពង់លួង រហូតដល់ឡូតិ៍អភិរក្សកំពង់ប្រាក់ ហើយលោកនឹងចុះមកពិនិត្យម្តងទៀត នៅថ្ងៃបន្ទាប់។ ឯកឧត្តម អភិបាលខេត្ត ខូយ រីដា បានដាក់ចេញវិធានការបែបនេះ ក្នុងឱកាសចុះពិនិត្យ វាយតម្លៃ និងពង្រឹងកិច្ចការងារបង្ក្រាបបទល្មើសនេសាទ ក្នុងរដូវបិទនេសាទ (រដូវត្រីពងកូន) នៅលើផ្ទៃទឹកបឹងទន្លេសាប ខាងលិចភូមិបណ្តែតឃុំកំពង់លួង ស្រុកក្រគរ ខេត្តពោធិ៍សាត់។ ថ្លែងក្នុងឱកាសនោះ ឯកឧត្តម ខូយ រីដា បានឱ្យដឹងថា ក្រោយពីការពិនិត្យជាក់ស្តែង យើងឃើញថា បទល្មើសដែលកំពុងតែកើតមាននេះ គឺប្រើប្រាស់ក្រឡា១ហ៊ុន ខុសពីច្បាប់អនុញ្ញាត ដូចនេះត្រីដែលត្រូវទៅពងញ៉ាស់កូន នៅក្នុងព្រៃលិចទឹក គឺត្រូវបទល្មើសត្រងយកទាំងអស់។ ត្រង់ចំណុចនេះ យើងមិនត្រឹមតែកម្ទេចចោលឧបករណ៍ល្មើសច្បាប់ និងចាក់លែងកូនត្រីប៉ុណ្ណោះទេ យើងក៏ត្រូវវែកមុខជនល្មើស ដើម្បីចាត់ការតាមនីតិវិធីច្បាប់ផងដែរ។ ឯកឧត្តម បានគូសបញ្ជាក់ថា ច្រើនឆ្នាំហើយដែលយើងបាត់ដំណឹងកូនត្រីប្រា ចំពោះកូនត្រីដែលយើងបង្ក្រាបបាន…

ក្រសួងសុខាភិបាលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមហាម៉ាស បាននិយាយថា ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីនជាង ៤០.០០០នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយសារសកម្មភាពយោធារបស់អ៊ីស្រាអែលនៅក្នុងតំបន់ហ្កាហ្សាចាប់តាំងពីការវាយប្រហារថ្ងៃទី ៧ ខែតុលាឆ្នាំមុន ដោយក្រុមហាម៉ាសលើអ៊ីស្រាអែល។ ចំនួនអ្នកស្លាប់សរុបឡើងដល់៤០.០០៥នាក់ គិតត្រឹមថ្ងៃព្រហស្បតិ៍សប្ដាហ៍នេះ ស្មើនឹងប្រហែល ១,៧% នៃចំនួនប្រជាជន២,៣លាននាក់របស់ដែនដីដ៏អភ័ព្វមួយនេះ ដែលជាការបង្ហាញពីការបំផ្លិចបំផ្លាញជីវិតមនុស្សថ្មីទៀត ក្នុងសង្រ្គាម ក្រោយការចរចាជុំថ្មីនៅសប្ដាហ៍នេះ ដោយគ្មានវត្តមានក្រុមហាម៉ាសចូលរួម។ ទន្ទឹមនឹងការបាត់បង់ជីវិតរាប់ម៉ឺននាក់ ការវិភាគរូបភាពពីផ្កាយរណបបង្ហាញថា អគារជិត ៦០% នៅក្នុងដែនដីហ្កាហ្សាត្រូវបានខូចខាត ឬបំផ្លាញចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃសង្រ្គាម។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែកន្លងមកនេះ ទីក្រុង Rafah ភាគខាងត្បូង ហ្កាហ្សា បានទទួលរងការខូចខាតច្រើនបំផុត។ ក្រុមមន្ត្រីកាតា និងសហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា ការចរចាជុំនេះ បានបើកកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ សប្ដាហ៍នេះ ហើយកិច្ចចរចា នឹងបន្តនៅថ្ងៃសុក្រនេះសម្រាប់ថ្ងៃទីពីរ៕

ដ្ឋបាលអាកាសធាតុកោះតៃវ៉ាន់ បាននិយាយថា ការរញ្ជួយដីកម្រិត ៦,៣រ៉ិចទ័រ បានវាយប្រហារក្នុងចម្ងាយ ៣៤គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុង ហ័រលៀន (Hualien) ភាគខាងកើតរបស់កោះតៃវ៉ាន់ នៅថ្ងៃសុក្រ (១៦ សីហា) នេះដោយមិនមានរបាយការណ៍ភ្លាមៗអំពីការខូចខាតឡើយ ខណៈនេះជាការរញ្ជួយដីខ្លាំងលើកទីពីរដែលបានវាយប្រហារកោះក្នុងរយៈពេលតិចជាងមួយថ្ងៃ។ ការរញ្ជួយដីក៏បានអង្រួនអគារនានាក្នុងរដ្ឋធានីតៃប៉ិផងដែរ ខណៈអាជ្ញាធរបាននិយាយថា សេវារថភ្លើងក្រោមដីនៅក្នុងទីក្រុងបានបន្តក្នុងល្បឿនយឺតៗ។ រដ្ឋបាលអាកាសធាតុបាននិយាយថា ការរញ្ជួយដីមានជម្រៅ ៩,៧គីឡូម៉ែត្រ ហើយបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីមានការរញ្ជួយដីកម្រិត ៥,៧រ៉ិចទ័រ ដែលបានវាយប្រហារឆ្នេរសមុទ្រភាគឦសានរបស់កោះតៃវ៉ាន់ កាលពីល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍។ ក្រុមមន្ត្រីឧតុនិយមបានព្រមានពីហានិភ័យនៃបំណាក់ដីនៅតំបន់ភ្នំ បន្ទាប់ពីមានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើនថ្ងៃ។ កោះតៃវ៉ាន់ស្ថិតនៅជិតចំណុចប្រសព្វនៃរង្វង់រង្វិលរញ្ជួយដី (បន្ទះតិចតូនិក) ចំនួនពីរ ហើយងាយនឹងមានគ្រោះរញ្ជួយដី។ កាលពីខែមេសា ទីក្រុង Hualien ត្រូវបានវាយប្រហារដោយរញ្ជួយដីដ៏ធំបំផុតដែលប៉ះដល់កោះតៃវ៉ាន់ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងហោចណាស់ ២៥ឆ្នាំ ដោយបានធ្វើឱ្យមនុស្ស ៩ស្លាប់ និងជាង ៩០០នាក់របួស៕

ក្រុមមន្ត្រីសុខាភិបាលនៃអង្គការសុខភាពពិភពលោក WHO កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ (១៥ សីហា) បានបញ្ជាក់ពីការឆ្លងនៃវីរុសជំងឺអុតស្វាប្រភេទថ្មីនៅក្នុងប្រទេសស៊ុយអែត ហើយបានភ្ជាប់ករណីនោះទៅនឹងការរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិក ដែលជាសញ្ញាដំបូងនៃការរីករាលដាលនៅខាងក្រៅទ្វីប មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានប្រកាសថាជំងឺនេះបញ្ហាសុខភាពសាធារណៈបន្ទាន់របស់ពិភពលោក។ មន្ត្រីសុខាភិបាលស៊ុយអែត បាននិយាយនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានថា បុគ្គលនោះបានឆ្លងមេរោគអុតស្វា ខណៈពេលដែលនៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិកជាមួយនឹងពពួកវីរុស អាយប៊ី (Ib) ថ្មីនៃជំងឺអុតស្វា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ទុះឡើងនាពេលថ្មីៗនេះ ហើយអ្នកជំងឺរូបនោះកំពុងតែទទួលការព្យាបាល។ លោក ឡរិន ហ្គូស្ទីន (Lawrence Gostin) អ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យ ចចថោន ឡ (Georgetown Law) ក្នុងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបាននិយាយថា «ការលេចចេញនូវករណីថ្មីមួយនៅទ្វីបអ៊ឺរ៉ុប អាចជំរុញឱ្យមានការរីករាលដាលជាអន្តរជាតិយ៉ាងឆាប់រហ័សនៃជំងឺអុតស្វា។ ករណីទីមួយនៅស៊ុយអែតនេះទំនងជាមានន័យថាមានការឆ្លងរាប់សិបករណីទៀតដែលមិនទាន់អាចរកឃើញនៅអឺរ៉ុប»។ អង្គការ WHO កាលពីថ្ងៃពុធ បានប្រកាសការផ្ទុះឡើងនៅទ្វីបអាហ្រ្វិកជាភាពអាសន្នផ្នែកសុខភាពសាធារណៈដែលជាការព្រួយបារម្ភជាអន្តរជាតិ ឬកម្រិត PHEIC ដែលជាប្រកាសអាសន្នខ្ពស់បំផុតរបស់ WHO បន្ទាប់ពីករណីឆ្លងនៅប្រទេសកុងហ្គោ បានរីករាលដាលដល់ប្រទេសជិតខាង។ មានអ្នកឆ្លងជំងឺនេះចំនួន ២៧.០០០ករណី និងមានអ្នកស្លាប់ច្រើនជាង ១.១០០នាក់ ភាគច្រើនក្នុងចំណោមកុមារ នៅកុងហ្គោ ចាប់តាំងពីការផ្ទុះឡើងនាពេលបច្ចុប្បន្នបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ មក៕

សម្តេចមហាបវរធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា នាព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែសីហានេះ បានសម្តែងនូវការហួសចិត្ត ក្រោយស្តាប់សាររបស់បុគ្គលឈ្មោះ ហៃ វណ្ណា (មេដឹកនាំបាតុកម្មនៅប្រទេសជប៉ុន) ដែលមិនខ្លាចយកឆ្នាំងបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់នៅក្នុងប្រទេស វ៉ៃបំបែកចោល ដើម្បីតែសម្រេចបាន នូវមហិច្ឆតានយោបាយរបស់គេក្នុងការផ្ដួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាល។ តាមរយៈបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម ដែលមានភ្ជាប់មកជាមួយនឹងវីដេអូសារសំលេងរបស់មេដឹកនាំបាតុកម្មក្រៅប្រទេសខាងលើ, សម្តេចធិបតី នាយករដ្ឋមន្ត្រី បានឡើងថា « ខ្ញុំហួសចិត្តពេលបានស្ដាប់សាររបស់បុគ្គលឈ្មោះ ហៃ វណ្ណា (មេដឹកនាំបាតុកម្មនៅប្រទេសជប៉ុន) ព្រោះថាបុគ្គលនេះមិនខ្លាចយកឆ្នាំងបាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់នៅក្នុងប្រទេសវ៉ៃបំបែកចោល ដើម្បីសម្រេចបាននូវមហិច្ឆតានយោបាយរបស់គេក្នុងការផ្ដួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាល។ ខ្ញុំកោតតែបុគ្គលនេះនិយាយទៅរួច ថាបើសេដ្ឋកិច្ចស្រុកខ្មែរដាំក្បាលចុះ នឹងមិនប៉ះពាល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះបុគ្គលនេះខំប្រឹងអំពាវនាវឱ្យក្រុមគេនៅក្នុងប្រទេស រិះរកវិធីសាស្ត្រធ្វើយ៉ាងណាដុតឱ្យសេដ្ឋកិច្ចខ្មែរដាំក្បាលចុះ ដុតកាន់តែយូរកាន់តែល្អ។ ហៃ វណ្ណា និយាយនេះប្រហែលជាសំដៅទៅលើគ្រួសាររបស់ខ្លួននោះឯង ព្រោះថាទាំងគាត់ទាំងក្រុមគ្រួសារគាត់ បានកំពុងរស់នៅប្រទេសជប៉ុន ហេតុដូច្នេះបើសេដ្ឋកិច្ចខ្មែរដាំក្បាលចុះមែននោះ ប្រាកដជាមិនប៉ះពាល់គាត់នឹងក្រុមគ្រួសារទេ។ ប៉ុន្តែសួរថាប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនខ្មែររាប់លាននាក់ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឬទេ? សូមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ស្ដាប់សារនេះហើយពិចារណាចុះ ជាពិសេសអ្នកដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង»។ ដោយ កន ចំណាន សូមស្តាប់សារសំលេង បុគ្គលឈ្មោះ ហៃ វណ្ណា ដូចខាងក្រោម៖